Sieć Natura 2000 obejmuje obszary istotne dla zachowania europejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Jest to opracowana kompleksowo, legislacyjnie i politycznie optymalizacja działań na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Celem tego projektu jest zachowanie w możliwie jak najlepszym stanie najcenniejszych przyrodniczo obszarów, na których występują siedliska przyrodnicze bądź gatunki uwzględnione w aktach prawnych UE dotyczących ochrony przyrody.

Dyrektywa ptasia

Głównym celem tej Dyrektywy jest utrzymanie (lub dostosowanie) populacji gatunków ptaków na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym. Przy czym przy osiąganiu tego celu nakazuje ona uwzględnianie wymagań ekonomicznych i rekreacyjnych. Zobowiązuje Państwa Członkowskie do podjęcia koniecznych działań, w celu utrzymania populacji wszystkich gatunków dzikich ptaków na odpowiednim poziomie, poprzez utrzymanie lub odtworzenie dostatecznego zróżnicowania obszaru ich siedlisk.

Dyrektywa Ptasia zawiera 5 załączników:

I.                    Gatunki objęte szczególną ochroną - zawiera listę 180 gatunków ptaków o znaczeniu europejskim, dla których należy wyznaczyć Obszary Specjalnej Ochrony (OSO).

II.                    Gatunki, na które wolno polować na terenie państw UE oraz te, na które można polować na mocy prawa krajowego.

III.                  Gatunki, w przypadku których jest dozwolony obrót - zawiera listę gatunków ptaków, którymi handel jest dozwolony, o ile zostały pozyskane zgodnie z obowiązującym prawem.

IV.                     Metody, narzędzia i środki transportu, których nie można stosować w celu zabijania lub łapania ptaków - wymienia zabronione sposoby polowań.

V.                    Zawiera listę tematów badań, wymaganych jako podstawa ochrony, gospodarki oraz możliwego wykorzystania populacji dzikich ptaków.

OSOP – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Puszcza Napiwodzko-Ramucka"(kod PLB280007)

Obszar ten obejmuje 117 319,9 ha i położony jest w województwie warmińsko-mazurskim na terenie gmin: Janowo, Nidzica, Olsztynek, Purda, Stawiguda, Dźwierzuty, Jedwabno, Pasym, Szczytno i Wielbark; Na ternie Nadleśnictwa znajduje się około 10700 ha.

Obszar obejmuje znaczną część dużego kompleksu leśnego (lesistość ok. 75%), leżącego na północny wschód od Nidzicy, obejmując fragment powierzchni morenowej o bardzo urozmaiconej rzeźbie (deniwelacje do 50-70 m, najwyższe wzniesienia do 220 m n.p.m.) oraz sandru o łagodniejszej lecz również pagórkowatej rzeźbie. Występuje tu wiele bezodpływowych jeziorek, oczek wodnych i torfowisk. Część jezior to zbiorniki głębokie i przepływowe, część - płytkie i bezodpływowe. W ostoi występują duże powierzchnie torfowisk niskich i przejściowych; torfowiska wysokie występują znacznie rzadziej. Powierzchnia leśna zajęta jest przede wszystkim przez zbiorowiska borowe, głównie boru sosnowego świeżego. Na niżej położonych terenach występują bory mieszane, na torfowiskach bór bagienny i sosnowy bór wilgotny. Na najsuchszych wzniesieniach występuje bór chrobotkowy. Zbiorowiska lasów liściastych to nielicznie występujące grądy oraz olsy i zarośla łozowe.

Jest to ważna w skali kraju ostoja gniazdowania następujących gatunków ptaków: bąk, bielik, błotniak zbożowy, bocian czarny, cietrzew, kania czarna, kania ruda, kraska, muchołówka białoszyja, orlik krzykliwy, puchacz, rybitwa rzeczna, rybołów, trzmielojad.

Tereny Nadleśnictwa stanowią część ostoi, która obejmuje tutaj przeważającą część obrębu Koniuszyn (główny kompleks lasu zajmujący ponad 2/3 obszaru obrębu - około 9623 ha w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa) oraz fragment obrębu Nidzica (w części  północnej, która przylega do głównego kompleksu obrębu Koniuszyn - około 2925 ha w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa).

Dyrektywa siedliskowa

Zawiera postanowienia dotyczące ochrony siedlisk, postanowienia dotyczące ochrony gatunkowej. Podstawowym celem tej dyrektywy jest spowodowanie szeregu działań, które przyczynią się do zachowania różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory na europejskim terytorium Państw Członkowskich.   Podobnie jak w przypadku Dyrektywy Ptasiej, ważnym uzupełnieniem przepisów Dyrektywy Siedliskowej są jej załączniki:

1.        Zawiera listę 197 rodzajów siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim, których zachowanie wymaga tworzenia  Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO), z czego 61 uznano za priorytetowe.

2.        Zawiera listę gatunków roślin i zwierząt, których ochrona wymaga tworzenia SOO.

3.        Kryteria wyboru obiektów kwalifikujących się jako SOO.

4.        Zawiera listę gatunków roślin i zwierząt, które wymagają ścisłej ochrony

5.        Zawiera listę gatunków roślin i zwierząt, które wymagają ochrony, lecz można je na określonych zasadach pozyskiwać - pozyskanie ze stanu naturalnego musi odbywać się pod kontrolą.

6.        Lista niedozwolonych metod chwytania, zabijania    transportu zwierząt

SOOS Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk – „Ostoja Napiwodzko-Ramucka" (kod PLH280052)

Obszar ten obejmuje 32 612,8 ha i położony jest w woj. warmińsko-mazurskim na terenie gmin: Janowo, Jedwabno, Nidzica, Olsztynek, Pasym, Purda, Stawiguda, Szczytno-gm. wiejska i Wielbark. Obszar ten obejmuje znaczną część Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. Na terenie Nadleśnictwa Nidzica znajduje się ok. 1870 ha Ostoi. Składa się z 9 oddzielonych od siebie, wartościowych pod względem przyrodniczym powierzchni o nazwach: Dolina Łyny, Gim, Kemno, Kośno, Dłużek, Dolina Rzeki Czarnej, Sołtysek, Galwica-Sawica, i Muszaki. Dominują na tym terenie lasy oraz wody i siedliska wilgotne: jeziora, torfowiska i bagna.  Lesistość tego obszaru wynosi  70 %, a łączny udział siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim wynosi 32,1 %. Celem ochrony jest zachowanie różnorodnego charakteru roślinności Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, a w szczególności ekosystemów jeziornych, torfowiskowych, lasów grądowych, świetlistej dąbrowy oraz otwartego charakteru zbiorowisk napiaskowych i łąk na byłym poligonie Muszaki.